Select Page
Op verzoek van de Vaste Kamercommissie voor Economie en Klimaat lichtte emeritus-hoogleraar chemische fysica Kees de Lange zijn standpunt toe over de noodzaak van een klimaatwet. De temperatuur zou de afgelopen 20 jaar niet gestegen zijn, de klimaatmodellen onbetrouwbaar, CO2 is goed voor de vergroening en we moeten stoppen met het verspillen van geld aan zon- en windenergie. De uitspraken van de heer Lange zijn stevig en zijn positie maakt het ook overtuigend, ware het niet dat het een aaneenrijging is van ontkrachtte clichés.

Satellietmetingen laten geen temperatuurstijging zien de afgelopen 20 jaar

Allereerst wordt verondersteld dat oppervlakte temperatuurmetingen minder betrouwbaar zijn dan satellietmetingen, maar de Lange geeft hiervoor geen onderbouwing. Oppervlaktemetingen zijn echter veel ouder en verschillende technieken die geleid hebben tot de NASA GISTEMP en UKMO HadCRUT datasets zijn door concurrerende teams tegen elkaar afgezet, waarbij teams elkaar op nauwkeurigheid proberen af te troeven wat geleid heeft tot de meest betrouwbare en efficiënte metingen. Er hebben daardoor over de afgelopen 20 jaar nauwelijks nog correcties plaats hoeven te vinden in tegenstelling tot satellietmetingen. Spencer en Christie publiceerden dat er sinds 1997 nauwelijks temperatuurstijgingen zijn geweest en mogelijk zelfs zijn gedaald. Daar heeft de Lange waarschijnlijk zijn uitspraken op gebaseerd. Die uitspraken hebben inmiddels sinds die tijd meerdere revisies ondergaan, waarbij de temperatuur steeds meer gestegen is. Een van de problemen met satellieten is dat de banen niet stabiel zijn, maar door de jaren heen veranderen. Daarnaast worden dezelfde posities gemeten door verschillende satellieten die op elkaar afgestemd moeten worden, omdat ook hun banen niet gelijklopen, zo heb ik mogen vernemen van experts op het gebied van satellietmetingen. In 2016 werd de laatste grote aanpassing gedaan met als conclusie dat de aarde opwarmt (Borenstein S 2016). De claim dat satelliet data het meest betrouwbaar zijn, is niet een uitspraak die gegrond is op feiten.

Modellen zijn incompleet en daarmee onbetrouwbaar

Er zijn is geen twijfel over mogelijk dat modellen incompleet zijn en daardoor niet nauwkeurig kunnen voorspellen. Daarom moeten we kijken naar aanvullende datasets zoals temperatuurmetingen aan de oppervlakte en van de oceanen, maar ook de mate waarin de zeespiegelniveaus stijgen. Al deze datasets geven niet alleen een completer, maar ook een heel consistent beeld. Het is daarom zo interessant dat de Lange juist cherry-picked met satellietdata zonder de beperkingen ervan te melden. Er is in alle datasets heel goed een trend te vinden van temperatuurstijging die correleert met massale inzet van moderne technologie en CO2 uitstoot.

Het pleidooi van emeritus hoogleraar Kees de Lange in de Kamer

CO2 maakt groen

Het argument dat de verhoging van de concentratie CO2 niet vervuilend is en zelfs leidt tot vergroening van de aarde is een compleet irrelevant argument. Niets is per definitie goed of slecht, aangezien het sterk afhangt van de context. Gewassen groeien inderdaad sneller door verhoogde CO2 concentraties, maar het gevolg is dat de nutriëntdichtheid geen tred houdt. Je krijgt meer calorieën en minder micronutriënten in de gewassen als gevolg van CO2 als accelerant. Daarnaast nemen de oceanen enorme hoeveelheden CO2 op, waardoor het water verzuurt. Of dat goed of slecht is, daar kun je over debatteren, maar het geeft wel aan dat een achteloze opmerking over de toename van vergroening om aan te geven dat CO2 niet slecht is, weinig toevoegt. De Lange roept ook nog dat water een broeikasgas is en dat is juist, omdat een toename van luchtvochtigheid leidt tot warmteopslag. Het effect van CO2 zou daarom lastig te scheiden zijn van water(damp). Hoe warmer de aarde wordt door CO2 uitstoot, hoe meer de luchtvochtigheid toeneemt. Het accelereert daarmee het broeikaseffect en is juist een argument om CO2 te minderen. Elke graad toename op de aarde leidt ertoe dat de luchtvochtigheid ongeveer een halve watt per vierkante meter vasthoudt, zo hebben de knappe jongens en meisjes van NASA berekend.

Geen correlatie tussen CO2 en temperatuur

Als laatste argument werpt de Lange op dat er geen enkele correlatie is tussen CO2 concentraties en temperatuur. Dat is incorrect, er is hooguit geen lineair verband. CO2 moet een drempelwaarde overschrijden voor er een effect is. Daarnaast zijn inderdaad veel factoren bijdragen aan de verwarming van de aarde. Als de temperaturen stijgen, dan komt er ook veel meer CO2 vrij in de atmosfeer uit bijvoorbeeld de oceaan. Hier zien we hoe verwarming, maar ook CO2 zelf, zowel oorzaak als gevolg kunnen zijn van de opwarming. Dat maakt het lastig om een lineair verband te vinden tussen CO2 concentraties en temperatuur. Een interessante vinding was dat de baan van de aarde invloed heeft op de warmte (Shakun et al 2012). Zo’n 19.000 jaar geleden smolten, vanwege de positie van de aarde in de melkweg, daardoor enorme hoeveelheden ijs, waardoor de stroming in de oceaan verstoord werd. Daardoor werden CO2rijke delen van de oceaan warmer die het gas massaal vrijlieten. In dat geval is de CO2 toename dus ontstaan na de verwarming door de baan van de aarde. Het verklaart daarmee waarom CO2 concentraties geen tred houden met de temperatuur. Ook is het voorheen genoemde effect op plantgroei een factor, omdat deze de temperatuur (tijdelijk) kan laten dalen. Meer CO2 betekent meer bomen en die maken het koeler. Dat effect is beperkt, maar het geeft maar eens aan hoe complex het allemaal is. Het gegeven dat CO2 niet de enige factor is die leidt tot verwarming, betekent niet dat CO2 concentraties geen causale factor vormen. De CO2 concentratie is de afgelopen eeuw met 42% gestegen en de temperatuur is tienmaal meer toegenomen dan in de 5.000 jaar ervoor. Tweederde van de temperatuurtoename is ontstaan na 1975. Dit zijn hele duidelijke trendbreuken. Er is dus wel zeker een correlatie, er is zelfs een dosis-respons, maar het is inderdaad niet lineair.

De Lange sluit eindelijk af met een pleidooi voor de bouw van kerncentrales en vooral tegen de verdere investering in zonnepanelen en windmolens. Dat slotpleidooi maakt het hele verhaal nog veel triester, om de simpele reden dat hij hiervoor had kunnen pleiten zonder onwaarheden te verspreiden over de relatie tussen CO2 en het klimaat. Dit had dus allemaal niet gehoeven.
Aanvullende notities:
Geraadpleegde bronnen:
  • Claims in de tekst verwijzen via hyperlinks naar de of naar een leesbare bron